Büyük Buhran Neydi?

"Büyük Buhran" terimi, modern dünya tarihindeki en büyük ve en uzun ekonomik durgunluğu ifade eder.Büyük Buhran, 1929 ile 1941 yılları arasında gerçekleşti; bu, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1941'de II. Dünya Savaşı'na girdiği yıldı.Bu dönem, 1929'daki borsa çöküşü ve 1930 ve 1931'de meydana gelen bankacılık panikleri de dahil olmak üzere bir dizi ekonomik daralma ile vurgulandı.

Ekonomistler ve tarihçiler, Büyük Buhran'ı, 20. yüzyılın en büyük - en değilse bile - felaket ekonomik olaylarından biri olarak belirtiyorlar.

Borsa Çöküşü

1920'den 1921'e kadar süren ve Unutulmuş Bunalım olarak bilinen kısa bunalım sırasında, ABD borsası yaklaşık %50 oranında düştü ve şirket kârları %90'ın üzerinde düştü.ABD ekonomisi, on yılın geri kalanında güçlü bir büyüme yaşadı.Kükreyen Yirmiler, çağın bilindiği gibi, Amerikan halkının borsayı keşfettiği ve kafa kafaya daldığı bir dönemdi.

Spekülatif çılgınlıklar hem emlak piyasalarını hem de New York Menkul Kıymetler Borsası'nı (NYSE) etkiledi. Gevşek para arzı ve yatırımcıların yüksek düzeyde marj ticareti, varlık fiyatlarında benzeri görülmemiş bir artışı körüklemeye yardımcı oldu.

Ekim 1929'a kadar olan süreçte, hisse senedi fiyatları, vergi sonrası şirket kazançlarının 19 katından daha fazla olan tüm zamanların en yüksek katlarına yükseldi.Bu, Dow Jones Sanayi Endeksi'nin (DJIA) sadece beş yılda %500 artmasıyla birleştiğinde, sonuçta borsa çöküşüne neden oldu.

NYSE balonu, Kara Perşembe olarak bilinen 24 Ekim 1929'da şiddetle patladı.25'i Cuma günü kısa bir miting ve 26'sı Cumartesi günü yarım günlük bir oturum sırasında gerçekleşti.Ancak sonraki hafta Kara Pazartesi (28 Ekim) ve Kara Salı (29 Ekim) getirdi. DJIA bu iki gün içinde %20'den fazla düştü.Borsa sonunda 1929 zirvesinden neredeyse %90 düşecekti.

Kazadan kaynaklanan dalgalar Atlantik Okyanusu üzerinden Avrupa'ya yayıldı ve Avusturya'nın en önemli bankası Boden-Kredit Anstalt'ın çöküşü gibi diğer finansal krizleri tetikledi.1931'de ekonomik felaket her iki kıtayı da tüm gücüyle vurdu.

Birleşik Devletler.Ekonomi Kuyrukları

1929 borsa çöküşü, hem kurumsal hem de özel nominal serveti sildi ve ABD ekonomisini bir kuyruk dönüşüne gönderdi.1929'un başlarında, A.B.D. işsizlik oranı %3,2 oldu.1933'te %25'in üzerine çıktı.

Hem Hoover hem de Roosevelt yönetimlerinin benzeri görülmemiş müdahalelerine ve hükümet harcamalarına rağmen, işsizlik oranı 1938'de %18,9'un üzerinde kaldı.Japonlar 1941 sonlarında Pearl Harbor'ı bombaladığında, kişi başına reel gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) 1929 seviyelerinin altındaydı.

Çöküş muhtemelen on yıllık ekonomik gerilemeyi tetiklemiş olsa da, çoğu tarihçi ve ekonomist, çöküşün tek başına Büyük Buhran'a neden olmadığı konusunda hemfikir.Çöküşün derinliğinin ve kalıcılığının neden bu kadar şiddetli olduğunu da açıklamıyor.Çeşitli özel olaylar ve politikalar, Büyük Buhran'a katkıda bulundu ve 1930'larda onun uzamasına yardımcı oldu.

Genç Federal Rezerv Tarafından Yapılan Hatalar

Nispeten yeni Federal Rezerv, 1929'daki çöküşten önce ve sonra para ve kredi arzını yanlış yönetti.Milton Friedman ve eski Federal Rezerv Başkanı Ben Bernanke tarafından kabul edilen parasalcılara göre.

1913'te kurulan Fed, varlığının ilk sekiz yılı boyunca oldukça hareketsiz kaldı.Ekonomi 1920-1921 bunalımından toparlandıktan sonra, Fed önemli parasal genişlemeye izin verdi.Toplam para arzı, 1921 ile 1928 arasında %61,8 artışla 28 milyar dolar arttı.Banka mevduatları %51.1, tasarruf ve kredi payları %224.3 ve net hayat sigortası rezervleri %113,8 arttı.Bütün bunlar, Federal Rezerv'in 1917'de zorunlu karşılıkları %3'e düşürmesinden sonra oldu. Hazine ve Fed aracılığıyla altın rezervlerinde kazanç sadece 1,16 milyar dolardı.

Fed, on yıl boyunca para arzını artırarak ve faiz oranını düşük tutarak, çöküşten önceki hızlı genişlemeyi tetikledi.Fazla para arzı büyümesinin çoğu, borsa ve emlak balonlarını şişirdi.

Balonlar patladıktan ve piyasa çöktükten sonra, Fed para arzını yaklaşık üçte bir oranında azaltarak tam tersi bir yol izledi.Bu azalma, birçok küçük banka için ciddi likidite sorunlarına neden oldu ve hızlı bir toparlanma için umutları kesti.

Fed'in Sıkı Yumruğu

Bernanke'nin Kasım 2002'deki bir konuşmasında belirttiği gibi, Fed var olmadan önce, banka panikleri genellikle haftalar içinde çözüldü.Büyük özel finans kurumları, sistem bütünlüğünü korumak için en güçlü küçük kurumlara borç verirdi.Bu tür bir senaryo yirmi yıl önce, 1907 Paniği sırasında meydana gelmişti.

Çılgınca satış, NYSE'yi aşağı doğru döndürüp banka kaçışına yol açtığında, yatırım bankacısı J.P.Morgan, Wall Street sakinlerini fonları olmayan bankalara önemli miktarda sermaye taşımak için harekete geçirdi.İronik olarak, hükümeti Morgan gibi bireysel finansörlere olan bağımlılığını azaltmak için Federal Rezerv'i yaratmaya iten şey bu panikti.

Kara Perşembe'den sonra, birkaç New York bankasının başkanları, piyasa fiyatlarının üzerinde büyük mavi çipli hisse senetlerini belirgin bir şekilde satın alarak güven aşılamaya çalıştılar.Bu eylemler Cuma günü kısa bir yükselişe neden olurken, paniklenen satışlar Pazartesi günü yeniden başladı.1907'den bu yana geçen on yıllarda, borsa bu tür bireysel çabaların yeteneğinin ötesine geçti.Şimdi, yalnızca Fed, ABD finansal sistemini destekleyecek kadar büyüktü.

Fed, 1929 ve 1932 yılları arasında bir nakit enjeksiyonu ile bunu başaramadı.Bunun yerine, para arzının çöküşünü izledi ve binlerce bankanın batmasına izin verdi.O zamanlar, bankacılık yasaları, kurumların büyük bir mevduat çekme veya bankada koşmaya devam edecek kadar büyümesini ve çeşitlenmesini çok zorlaştırdı.

Anlaması zor olsa da, Fed'in sert tepkisi, dikkatsiz bankaları kurtarmanın gelecekte yalnızca mali sorumsuzluğu teşvik edeceği korkusunun bir sonucu olabilir.Bazı tarihçiler, FED'in ekonominin aşırı ısınmasına neden olan koşulları yarattığını ve ardından zaten korkunç bir ekonomik durumu daha da kötüleştirdiğini iddia ediyor.

Hoover'ın Propped-Up Fiyatları

Herbert Hoover, genellikle "hiçbir şey yapmayan" bir başkan olarak nitelendirilmesine rağmen, kaza meydana geldikten sonra harekete geçti.

1930 ve 1932 yılları arasında şunları uyguladı:

• Yeniden Yapılanma Finans Kurumu (RFC) gibi büyük kamu işleri programlarına katılan federal harcamalarda %42 artış
• Yeni programlar için ödenecek vergiler
• Düşük vasıflı işçilerin işgücü piyasasına taşmasını önlemek için 1930'da göç yasağı

Hoover, esas olarak ekonomik gerilemenin ardından ücretlerin düşeceği gerçeğiyle ilgileniyordu.Tüm sektörlerde yüksek maaş çekleri sağlamak için fiyatların yüksek kalması gerektiğini düşündü.Fiyatları yüksek tutmak için tüketicilerin daha fazla ödemesi gerekecek.

Ancak kazada halkın canı çok yandı ve birçok insanı mal ve hizmetlere savurganca harcayacak kaynaktan yoksun bıraktı.Yabancı ülkeler aşırı pahalı Amerikan mallarını Amerikalılardan daha fazla satın almaya istekli olmadıklarından, şirketler denizaşırı ticarete de güvenemezdi.

BİZ.Yerli ekonomiyi koruma yöntemi

Bu kasvetli gerçek, Hoover'ı daha ucuz yabancı rekabeti boğarak fiyatları ve dolayısıyla ücretleri desteklemek için yasaları kullanmaya zorladı.Korumacıların geleneğini takip ederek ve ülkedeki 1.000'den fazla ekonomistin protestolarına karşı Hoover, 1930 tarihli Smoot-Hawley Tarife Yasası'nı yasalaştırdı.

Yasa başlangıçta tarımı korumanın bir yoluydu, ancak 880'den fazla yabancı ürüne büyük vergiler getiren çok sektörlü bir tarifeye dönüştü.Yaklaşık üç düzine ülke misilleme yaptı ve ithalat 1929'da 7 milyar dolardan 1932'de 2.5 milyar dolara düştü.1934'e gelindiğinde uluslararası ticaret %66 oranında azalmıştı.Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, ekonomik koşullar dünya çapında kötüleşti.

Hoover'ın işleri ve bireysel ve kurumsal gelir seviyelerini koruma arzusu anlaşılabilirdi.Ancak, işletmeleri ücretleri artırmaya, işten çıkarmalardan kaçınmaya ve doğal olarak düşmesi gereken bir zamanda fiyatları yüksek tutmaya teşvik etti.Önceki durgunluk/bunalım döngülerinde, Birleşik Devletler bir ila üç yıl boyunca düşük ücretler yaşadı ve fiyatlardaki düşüş bir toparlanmaya yol açmadan önce işsizlik yaşadı.Bu yapay seviyeleri sürdüremeyen ve küresel ticaretin etkin bir şekilde kesilmesiyle ABD ekonomisi bir durgunluktan bir depresyona döndü.

Yeni anlaşma

Başkan Franklin Roosevelt, 1933'te oy kullandığında büyük bir değişiklik sözü verdi.Başlattığı New Deal, Amerikan ticaretini desteklemek, işsizliği azaltmak ve halkı korumak için tasarlanmış yenilikçi, benzeri görülmemiş bir dizi yerel program ve eylemdi.

Keynesyen ekonomiye gevşek bir şekilde dayanıyordu, hükümetin ekonomiyi canlandırabileceği ve canlandırması gerektiği gerçeğine dayanıyordu.Yeni Anlaşma, ulusal altyapıyı, tam istihdamı ve sağlıklı ücretleri oluşturmak ve sürdürmek için yüce hedefler koydu.Hükümet bu hedeflere fiyat, ücret ve hatta üretim kontrolleri yoluyla ulaşmaya başladı.

Bazı ekonomistler, Roosevelt'in Hoover'ın müdahalelerinin çoğunu sadece daha büyük bir ölçekte sürdürdüğünü iddia ediyor.Fiyat desteklerine ve asgari ücretlere katı bir odaklanmayı yerinde tuttu ve ülkeyi altın standardından çıkararak bireylerin altın ve külçe biriktirmesini yasakladı.Tekelci iş uygulamalarını yasakladı ve düzinelerce yeni bayındırlık programı ve diğer iş yaratma ajanslarını kurdu.

Roosevelt yönetimi, çiftçilere ve çiftçilere üretimi durdurmaları veya kısmaları için ödeme yaptı.Dönemin en yürek burkan bilmecelerinden biri, binlerce Amerikalının uygun fiyatlı gıdaya erişme ihtiyacına rağmen, fazla mahsulün yok edilmesiydi.

Federal vergiler, bu girişimlerin yanı sıra Sosyal Güvenlik gibi yeni programları ödemek için 1933 ve 1940 arasında üç katına çıktı.Bu artışlar, tüketim vergileri, kişisel gelir vergileri, veraset vergileri, kurumlar gelir vergileri ve aşırı kâr vergisindeki artışları içeriyordu.

Yeni Anlaşma Başarı ve Başarısızlık

Yeni Anlaşma, finansal sistem reformu ve istikrar gibi ölçülebilir sonuçlara yol açarak halkın güvenini artırdı.Roosevelt, panik halindeki geri çekilmeler nedeniyle kurumsal çöküşü önlemek için Mart 1933'te bir hafta boyunca bir banka tatili ilan etti.Bunu bir baraj, köprü, tünel ve yol ağı için bir inşaat programı izledi.Bu projeler, binlerce insanı istihdam eden federal çalışma programlarının önünü açtı.

Ekonomi bir miktar toparlanma gösterse de, toparlanma New Deal'in politikalarının Amerika'yı Büyük Buhran'dan çıkarmada kesin olarak başarılı sayılması için çok zayıftı.Tarihçiler ve ekonomistler bunun nedeni konusunda anlaşamıyorlar:

• Keynesyenler, Roosevelt'in hükümet merkezli kurtarma planlarında yeterince ileri gitmediğini söyleyerek federal harcama eksikliğini suçluyor
• Diğerleri, ekonomik/iş döngüsünün iki yıllık olağan dibe vurma ve ardından toparlanma sürecini takip etmesine izin vermek yerine, hemen iyileşmeyi kıvılcım çıkarmaya çalışarak, Roosevelt'in, Hoover'ın kendisinden önce yaptığı gibi, depresyonu uzatmış olabileceğini iddia ediyor.

Los Angeles, California Üniversitesi'nden iki ekonomist tarafından yapılan bir araştırma, New Deal'in Büyük Buhran'ı en az yedi yıl uzattığını tahmin ediyor.Ancak, diğer depresyon sonrası iyileşmelerin özelliği olan nispeten hızlı iyileşmenin, 1929'dan sonra bu kadar hızlı gerçekleşmemiş olması da mümkündür.Bunun nedeni, genel kamuoyunun (sadece Wall Street seçkinleri değil) borsada ilk kez büyük miktarlarda kaybetmesidir.

Amerikalı ekonomi tarihçisi Robert Higgs, Roosevelt'in yeni kural ve düzenlemelerinin o kadar hızlı geldiğini ve o kadar devrimci olduğunu savundu ki, işletmeler işe almaktan veya yatırım yapmaktan korktular.Rutgers Üniversitesi'nde hukuk ve ekonomi profesörü olan Philip Harvey, Roosevelt'in Keynesyen tarzda bir makroekonomik teşvik paketi oluşturmaktan ziyade sosyal refah endişelerini ele almakla daha fazla ilgilendiğini öne sürdü.

İkinci Dünya Savaşı'nın Etkisi

Büyük Buhran 1941'den 1942'ye kadar aniden sona erdi.Bu, istihdam ve GSYİH rakamlarına bakarsak.Bu, Amerika Birleşik Devletleri'nin İkinci Dünya Savaşı'na girdiği sıralardaydı.İşsizlik oranı 1940'ta sekiz milyondan 1943'te bir milyonun biraz üzerine düştü.Ancak, 16 milyondan fazla Amerikalı Silahlı Kuvvetlerde savaşmak üzere askere alındı.Özel sektörde, savaş sırasında gerçek işsizlik oranı arttı.

Karnenin yol açtığı savaş kıtlığı nedeniyle yaşam standardı düştü ve savaş çabalarını finanse etmek için vergiler önemli ölçüde arttı.Özel yatırım 1940'ta 17,9 milyar dolardan 1943'te 5,7 milyar dolara düştü ve toplam özel sektör üretimi yaklaşık %50 düştü.

Savaşın Büyük Buhran'a yol açtığı fikri kırık bir pencere yanılgısı olsa da, çatışma ABD'yi toparlanma yoluna soktu.Savaş, uluslararası ticaret kanallarını açtı ve fiyat ve ücret kontrollerini tersine çevirdi.Hükümetin ucuz ürünlere talebi açıldı ve bu talep büyük bir mali teşvik yarattı.

Savaşın sona ermesinden sonraki ilk 12 ayda, özel yatırımlar 10.6 milyar dolardan 30,6 milyar dolara yükseldi.Borsa birkaç yıl içinde boğa koşusuna girdi.

Alt çizgi

Büyük Buhran, değişken bir Fed, korumacı tarifeler ve tutarsız bir şekilde uygulanan hükümet müdahaleci çabaları gibi faktörlerin şanssız bir kombinasyonunun sonucuydu.Bu faktörlerden herhangi birinin değiştirilmesiyle bu süre kısaltılabilir veya hatta önlenebilirdi.

Müdahalelerin uygun olup olmadığı tartışması devam ederken, Sosyal Güvenlik, işsizlik sigortası ve tarımsal sübvansiyonlar gibi New Deal'deki reformların çoğu bugüne kadar var.Federal hükümetin ulusal ekonomik kriz zamanlarında harekete geçmesi gerektiği varsayımı artık güçlü bir şekilde destekleniyor.Bu miras, Büyük Buhran'ın modern Amerikan tarihinin en önemli olaylarından biri olarak görülmesinin nedenlerinden biridir.